Proje Alanı: Proje Ankara ilinde yürütülecektir.
Proje Özeti: Türkiye’de otizmli bireylere yönelik kurumsal bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinin büyük çoğunluğunun Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) tarafından, örgün ve yaygın eğitim hizmetlerinin Milli Eğitim Bakanlığı tarafından karşılanıyor olması, bu hizmetlerin özel teşebbüs, sivil toplum kuruluşları ve yerel yönetimler tarafından değil, devlet tarafından sağlandığının göstergesidir. SHÇEK ve MEB taşra kuruluşları ve var olan personeli ile bu hizmetleri karşılamakta güçlükler yaşamaktadır. Otizmli bireylerde bakım, rehabilitasyon ve mesleki eğitim hizmetlerinin kaliteli ve etkin olabilmesi için yeni bir yapılanmaya ve modele ihtiyaç duyulmaktadır. Bu sistemin oluşturulmasında öncelik kültürel değerlere, kentsel ve kırsal nüfusa uygun bir politikaya ve bu politika çerçevesinde uygun modellerin oluşturulmasına dayanmaktadır. Dünyadaki uygulamalara bakıldığında özürlülere yönelik eğitim, mesleki rehabilitasyon ve bakım hizmetlerinin özel teşebbüs, sivil toplum kuruluşları ve yerel yönetimler tarafından profesyonelce yürütüldüğü görülmektedir. Bu model proje otizmli bireylerin yaşama aktif katılımlarını desteklemek ve ailelerin “Ben öldükten sonra ona kim bakacak” endişesini gidermek düşüncesinden hareketle oluşturulmuştur. Otizm Vakfı yaşam merkezi; otizmli bireylerin her yaşta yoğun ve kaliteli eğitim ve ileri yaşlarda mesleki eğitim aldıkları, bu mesleki eğitimi hayata geçirdikleri, korumalı işyerinde çalıştıkları, ekolojik tarım ve hayvancılıkla uğraştıkları, spor yapabildikleri, kurumsal bakıma ihtiyaç duyan otizmli bireylerin bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinin karşılandığı, sosyal yaşam becerilerinin kazandırıldığı, sosyal kültürel gelişimlerinin desteklendiği, toplumla kaynaşmanın sağlandığı, piknik alanları, spor tesisleri ve sosyal tesisi olan bir merkez olarak planlanmaktadır. Projenin Amacı ve Hedefleri: Proje’nin amacı otizmli bireylere tüm hayatları boyunca dünyada kabul gören yöntem ve yoğunlukta eğitim sağlamak, sosyal rehabilitasyon hizmeti vermek, mesleki eğitimle üretime katkıda bulunmalarını sağlamak, toplumla bütünleşerek sosyal kültürel yönlerini geliştirmek ile bakım ve barınma hizmeti sunmaktır. Bu proje ile hayata geçirilmesi düşünülen yaşam merkezinin; —Eğitim hizmetleri kapsamında; Erken çocukluk dönemi, okul öncesi, ilköğretim ve orta öğretim çağındaki bireylere uygun ve nitelikli dünyaca doğruluğu kabul edilmiş yoğun eğitim vermek. Bu amaçla özel eğitim ve rehabilitasyon birimleri ve okullar oluşturmak. Oluşturulacak eğitim sistemleri dil, konuşma ve uğraşı terapileri ile desteklendiği bir merkez olması, — Mesleki eğitim ve istihdam hizmetleri kapsamında; ortaöğrenimlerini tamamlamış olan otizmli bireylerin mesleki eğitim aldıkları ve edindikleri mesleki eğitimle, mesleğe hazırlayıcı uygulamalı eğitimin sonunda merkezdeki iş atölyelerinde üretime katıldıkları ve kazandıkları mesleki eğitim ve iş tecrübesi sayesinde piyasada diğer firmalara geçiş yapabildikleri, diğer firmalara geçiş yapamayan otizmli bireylerin ise iş-üretim atölyelerinde üretken bireyler olarak çalıştıkları bir merkez olması, — Bakım hizmetleri kapsamında; otizmli bireylere öncelikle kendi başına bir evde gündelik aktiviteleri yerine getirme ve hayatını sürdürebilme becerilerini kazandıran, bu becerileri kazanmış bireylerin ailelerinin yanında, ailesinin yanında kalmayanlar küçük ve denetim altında kontrollerinin yapıldığı ayrı evlerde yaşayabilmelerine fırsat veren, bu imkânları bulamayan ya da ailesini kaybetmiş bakacak kimsesi bulunmayan otizmli bireylere de sürekli bakım hizmetlerinin verdiliği bir merkez olması, —Otizmli bireylerin normal bireyler ile sosyal kültürel ve yetenek arttırıcı etkinlikler yapmalarını, spor, hayvancılık ve tarımla uğraşmalarını, doğa ve toplumla kaynaşmalarını sağlayan bir merkez olması amaçlanmaktadır.
Proje Gerekçesi: Ülkemizde sağlıklı istatistikler olmamasına rağmen, 1/150 oranı temel alınarak tüm ülke nüfusu içinde yaklaşık 450.000 otizmli birey olduğu tahmin edilmektedir. Sayısal çoğunluğuna karşın otizmli bireylere verilen hizmetlerde sorunlar göze çarpmaktadır. Ülkemizde sayıları oldukça kabarık olan bu grubun her yaştaki eğitimi, mesleki rehabilitasyon, sosyal rehabilitasyon, koruma ve bakım hizmetlerine ihtiyaçları diğer özel ihtiyaç gruplarına nazaran daha bir ayrıcalık göstermekte ve önem kazanmaktadır. Bu grubun ihtiyaçlarının karşılanabilmesi ise yasal olarak güvence altına alınmış, sistemli, kalıcı ve güçlü uygulamalarla olanaklıdır. Otizmli bireylere verilen her yaştaki eğitim, mesleki eğitim, istihdam ve bakım konusundaki hizmetlerde yetersizlikler görülmektedir. Bu yetersizliklerin ötesinde otizmli birey toplumsal hayata katılamamakta, devletin sağladığı hizmetlere ulaşamamakta ve toplumdan izole bir şekilde hayatını sürdürmektedir. Ülkemizde otizmli bireylere yönelik bakım hizmetlerinden sorumlu olan SHÇEK kurumunun taşra kuruluşları ve var olan personeli ile bu hizmetleri karşılamakta güçlük yaşamaktadır. Bunun yanında otizmli bireylerin büyük bir bölümü istihdam edilememektedir. Bunun nedenlerinden biri mesleki eğitim imkanının yetersiz olmasıdır. Ayrıca otizmli bireyler için sunulan sosyal kültürel aktivite olanakları oldukça sınırlıdır. Bu kişiler kendilerine uygun olarak tasarlanmış sosyal yaşam ve eğlence alanları bulamamakta ve bulsa bile bu alanlara ulaşmakta sorunlar yaşamaktadır. Bahsedilen bu sorunlu alanların hepsini tek başına bünyesinde bir bütün olarak barındırması planlanan bu yaşam merkezinin bu alanda bir ilk olma özelliği olma amacındadır. Bu özellik otizmli ve otizmli olmayan bireyleri bir araya getirerek toplumsal kaynaşmayı sağlama, otizmli birey hakkında bilgilendirme faaliyetleriyle bireysel farklılıkların anlaşılması ve otizmli bireylere yönelik olumsuz tutumların giderilmesi gereksinimine de hizmet edecektir.
Projede Uygulama Adımları: Otizm vakfı yaşam merkezi öncelikle proje alanın belirlenmesi, proje için arazi bulunması, işbirliğine gidilecek kuruluşların desteğinin alınması, hazırlanan projeye benzer yurtdışındaki uygulamaların incelenmesi, birden fazla mimar ve mimarlık bürosuna projeye uygun tasarımın yapılması için teklif götürülmesi, uygun görülen projenin kabul edilerek inşa edilmesi ve yasal mevzuat doğrultusunda hizmete geçmesini sağlamak proje uygulama adımlarıdır. Otizm vakfı yaşam merkezi içinde yer alması planlanan birimler; erken çocukluk dönemi, okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim çağlarındaki otizmli bireylerin dünyada kabul gören yoğunluk ve eğitim programlarını kapsayan bireysel ve grup eğitimi sağlanacak birimler ile yine onların ihtiyacı olan okulların kurulması, sosyal ve duygusal gelişimlerine katkı sağlayan spor ve benzeri fiziksel aktivitelerin yapılabilmesi için açık ve kapalı her türlü spor tesisleri, mesleki eğitim merkezi, üretim (iş) atölyesi, bakımevi, yaşam evleri, sosyal kültürel faaliyet birimleridir. Otizm vakfı yaşam merkezi yararlanacaklar; vakıf senedinde yer alan ortak olabilme koşullarına haiz otizmli birey sahibi anne, baba ve vasilerinin otistik çocukları bu birimlerin öncelikli yararlananlarıdır. Diğer otizmli bireylerin birimlerden yararlanması hazırlanacak başka düzenlemeler ile sağlanacaktır. Özel eğitim ve rehabilitasyon birimleri ve özel eğitim okulları: Otizmin bugün için kabul edilen en önemli tedavi aracı, erken yaşta verilmeye başlanan yoğunlaştırılmış ve bireyselleştirilmiş özel eğitimdir. Dünyada bilimsel olarak erken yaştaki çocuk için kanıtlanmış yoğun eğitim süresi bireysel ve grup eğitimi olarak haftada 40 saat tir.Kurulacak eğitim birimleri ve okullar bu amaca hizmet edecektir.Birinci öncelik çocukların akran grupları ile normal okullarda eğitim görme seviyelerine getirerek kaynaştırma eğitimine katılmalarını sağlamak ama bu imkana sahip olamayan çocuklar için eğitimlerini devem ettirecek okulları kooperatif bünyesinde oluşturmaktır. Özel eğitim ve rehabilitasyon birimleri ile özel eğitim okulları dünyada bu konuda çalışan örnekler incelenerek oluşturulacak olup eğitim programları da yine bu şekilde oluşturulacaktır. Mesleki Eğitim Merkezi: Seçilecek eğitim programları piyasada ihtiyaç duyulan, geçerliği olan güncel alanlar olmalıdır. Halen eğitimi verilmekte olan ancak geçerliğini yitirmiş eğitim alanlarından uzak durulması gerekmektedir. Eğitici personel kendi alanında gerekli teknik bilgiye sahip olmasının yanında otizmli bireyleri tanımalı, yeterlilikleri ve becerileri hakkında bilgili olmalıdır. Bunun için eğitici personelin mesleğe hazırlık eğitimi sağlanmalıdır. Ayrıca eğitici personel ekip çalışması ile multi-disipliner yaklaşımla eğitim öğretim faaliyetlerini, yönetim faaliyetlerini gerçekleştirmek üzere yetiştirilmelidir. Üretim (İş) Atölyesi: İşgücü piyasasına giremeyen veya henüz girme niteliği taşımayan ancak çalışma performansı, ekonomik yönden değerlendirilebilir seviyede olan otizmli bireyler bu merkezin potansiyel yararlanıcı kitlesini oluşturur. Belirlenen sınırlar içerisinde otizmden etkilenme derecesine sahip olanlar bu merkeze alınırlar, ancak bireyin üretim atölyesinde asgari düzeyde de olsa belirli bir çalışma ve üretime katılma performansı göstermesi beklenir. Bu performansın verimliliği ve ekonomik yönden değerlendirilebilmesi ikinci derecede önem arz eder. Bu merkezlerdeki üretim gerek rehabilitasyon amaçlı gerekse üretim amaçlı olabilir. Durumu çalışamayacak kadar ağır olan otizmli bireylerin rehabilitasyon amaçlı aktiviteleri mesleki eğitim ve üretim merkezleri yerine uğraşı terapisi ve diğer sosyal amaçlı etkinliklerle sağlanır. Otizmli bireylerin özellikleri göz önünde bulundurularak mesleki eğitim alanları seçilmelidir. Mesleki eğitim alanında olduğu gibi geçerliği olan üretim alanı seçilmelidir. Üretim atölyesinde gerekli eğitici personel desteği devam etmeli ve denetleyiciler bulunmalıdır. Üretim alanı ve üretim sonucu doğan ürünler güncel olarak tüketilebilir/pazarlanabilir olmalıdır. Genellikle özürlülerin okullarda, rehabilitasyon merkezlerinde, dernek ve vakıflar bünyesinde ürettikleri ürünler bu özellikleri taşımadığı için pazar şansı bulamamakta ve üretilen ürünler satılamadığı için süreç en önemli noktada başarısız olmaktadır. Bunun için en iyi yol bölgesel özellikleri dikkate alan üretim ve pazarlama mantığı olmalıdır. Otistik bireyin özelliklerine uygun olan, uzman personel tarafından özürlünün maddi, manevi ve yasal suiistimalinin olmayacağı ve özürlünün zarar görmeyeceği alternatif istihdam ve çalışma seçenekleri ( partime, geçici veya süreli-mevsimlik işler için diğer firmalara eleman gönderme ) oluşturulur. Spor Eğitimi ,Açık ve Kapalı Spor Tesisleri: Otizmli bireylerin hepsinde tekrarlayıcı ve stereotipik davranışlar vardır. Vücudu döndürme, anlamsız sıçrama, sallanma, el sallama, nesnelere vurma, çevirme, sürekli aynı şeyleri tekrar etme, bu davranışlar bireyin kendi kendini uyarması davranışlarını tekrarlaması ve monoton olmaları nedeniyle kendini uyarıcı davranışlar olarak isimlendirilir. Otizmli bireylerin uyaranlara ihtiyacı vardır. Psikomotorik açıdan çocukların sağlıklı bir şekilde gelişmeleri için yeterli düzeyde uyarıcı hareketlere ihtiyaçları vardır. Normal çocuklar okul ortamlarında, spor okullarında, sokaklarda, park ve bahçelerde bu ihtiyaçlarını planlanmakta ve uygulamaktadırlar. Otizmli bireyler ise; böyle bir planlama ve düzenleme yapamamaktadır, bireyler uyaran ihtiyacını karşılamak amacı ile kendilerini stereotipik, tekrarlayıcı, hiperaktif hareketlere kanalize ettiklerini düşünülmektedir. Bu nedenle otizmli bireylere uygun kişisel disiplin öğretisinin kazandırılması ve farklı spor becerilerinin kazandırılması gerektiğidir. Böylece; kendini uyarıcı davranışların azalacağını, anlamsız kontrolsüz hareketlerin yerini spor becerilerinin alması bunun sonucunda da otizmli bireylerde öz güven, vücudunu tanıma ve hissetme, kendini kontrol edebilme gibi yetiler gelişecek otizmli bireyler kazandığı bu yetiler sayesinde yaşam, iletişim ve sosyal becerilerde istenilen gelişimi sağlanacaktır. Böylece bağımsız yaşam yetkinlik ve donanımını kazanabilmeleri ve toplumla entegre biçimde yaşayabilmeleri için spor eğitimi bir gerekliliktir. Konuşmayı iletişim aracı olarak kullanma gereksinimi duymayan otistik bireylerde konuşmayı sağlayan ilgili kasların tembelleştiği bu nedenle yeteri düzeyde gelişmediği görülmektedir. Özellikle yüzmenin, tüm kasları aktif halde çalıştırmasından ötürü hiç konuşmayan otizmli bireyin seslerini kullanmaya başladıkları, konuşanların ise seslerini doğru tını ve vurgulamayla kullanmaları şeklinde ilerlemeler kaydedildiği gözlemlenmiştir. Ayrıca spor; Otizmde görülen duyu bütünlemesi ile ilgili sorunları en alt düzeye indiren, günlük yaşama dönük duyu bütünleme terapisi özelliği göstermektedir. Hem bedensel, hem de ruhsal rahatlama sağlaması nedeniyle otizmli bireylerde sık gördüğümüz hiperaktivite ve uyku sorunlarını da azaltmaktadır. Spor eğitimi almaya başlayan bireylerin, spor eğitimi almadıkları döneme kıyasla, akademik performanslarının daha iyi olduğu terapistlerce gözlemlenmiştir. Bakım ve Yaşam Evleri: Evde kendisine bakacak bir yakını bulunmayan bireylerin sağlık, sosyal, psikolojik ihtiyaçlarının giderildiği, boş zamanlarını değerlendirici etkinliklerin otizmli ve otizmli olmayan bireylerle tam bir kaynaştırma ile yapıldığı, sosyal ilişkilerinin ve aktivitelerinin arttırıldığı, toplu bakımın yapıldığı hizmet türüdür. Bakım hizmetlerinde; sürekli destek, bakım, tedavi ve korunmaya gereksinimi olan bireylere yaşadıkları ortamda yaşam desteği verecek hizmetlerin devamını sağlamak ve yaşam kalitelerini arttırıcı önlemlerle, insanca ve özel ihtiyaçları karşılanarak yaşam haklarının güvence altına alınması ve mutlu bir yaşam sürmeleri hayata bağlı olmaları hedeflenmektedir. Çevresel, fiziksel, sosyal ve duygusal gereksinimi olan ve bakım hizmetinden yararlanmak isteyen bireylere geniş bir seçme özgürlüğü sunulmalıdır. Bakımevindeki bakım hizmetlerinde esas olan; bireyin özrünün etkisinin azaltılarak ev ve çevresel düzenlemelerle bulunduğu ortam içinde bağımsızlığını sağlayarak destek vermektir. Ancak, otizmden etkilenme derecesine ve bağımlılık oranı yüksek olan bireylerin kurum bakımını, bağımlılık oranı düşük olanlar ise evde bakım hizmetini seçme hakları vardır. Bakım evinde kalan bireylerin kapasite ve performanslarına göre bağımsız yaşam becerilerindeki ve sosyal yaşam becerilerindeki gelişimlere göre kendi yaşam evlerine yerleştirilmeleri uygun olabileceği gibi, yaşam evinde kalan bireylerinde kendi başına yada arkadaşları ile yarı zamanlı bakım hizmetlerinden yararlanarak Yaşam Merkezi dışında bir evde yaşamalarına olanak tanınmalıdır. Böylelikle yaşam merkezinin bakımevi ve yaşam evinden yararlanan bireylerin sayılarının artacağı gibi, bireylere bağımsız yaşama ve kendi kendini idare etme imkanı da sunulmuş olacaktır. Yaşam evinde kalırken yaşam merkezi dışında bir evde bağımsız yaşayabilecek durumda olan bireylerin ekonomik bağımsızlıklarını da kazanmış olmaları gerekmektedir. Bu kişilerin bağımsız yaşam için gerekli kriterleri yerine getirdikten sonra yaşam merkezinde bir üretim bandında çalışıyor ve para kazanıyor olması da bağımsız yaşama adım atması için yeterli görülmelidir. Bakımevinin kapasitesi 20-30 kişi olarak planlanmalı, odalar birer, ikişer kişilik olarak dizayn edilmelidir. Bakımevinde odalarda banyo ve tuvalet bulunduğu gibi, bazı katlarda ortak kullanıma açık büyük banyo ve tuvaletler yer almalıdır. Bakımevi binasında 20-30 kişilik yemek salonu bulunduğu gibi bazı katlarda da bakımevi sakinlerinin yemek yapmasına imkan veren mutfaklar bulunmalıdır. Katlarda bulunan ortak kullanıma açık banyolarda çamaşır makinesi bulunması ve ütü ve temiz çamaşırlar için dolaplarla kaplı bir oda bulunması gerekli görülmektedir. Bakımevinde her katta bireylerin boş zamanlarını geçirebildikleri bir oturma odası bulunmalıdır. Kurumsal bakım hizmeti bu bakım evinde mümkün olduğu kadar evde bakım hizmetine yaklaştırılmaya çalışılmalı ve bakım evi sakinleri mümkün olduğunca kendi kendine yetebilir hale getirilmelidir. Kurum bakımı aile ortamından yoksun olan veya bakımı güç olan, ileri derecede bakıma muhtaç kişiler için düşünülmelidir. Aile ortamından yoksun bu kişilerinde bağımsız yaşam becerileri kazandıktan sonra istedikleri arkadaşları ile eve çıkmaları teşvik edilmelidir. Kurumsal bakım hizmetlerinde ekip çalışması ile bireyi, sosyal çevresi ile birlikte bir bütünlük içinde değerlendirmek, bireysel ihtiyaçları merkezinde bakıma yönelik uygun tedbirleri ve uygulamaları tespit etmek ve bakım planını bu istikamette hazırlamak, otizmli bireyin bağımsızlığını tespit edici imkânlar çerçevesinde aktif (rehabilite edici) bakım hizmetleri sunmak ve bireyin potansiyelini ortaya çıkartmak gerekmektedir. Kurumsal bakım hizmetlerinde çalışacak ekibin, personelin; insan sevgisi ve hoşgörü sahibi olan, sosyal fedakârlık yapabilen, etkin iletişim ve sosyal diyalog becerisi olan, empati ve duygusal iletişim kurabilen, sabırlı ve strese dayanırlığı yüksek kişilerden seçilmesine özen gösterilmelidir. Bakımevinde bireye, kendi kendine yeterli olabilmesi yönünde destek verilmeli, kendi kendine yardım edebilmesi yönünde yardım sunulmalı, sosyal yoksunluk (yalnızlık) içinde olması giderilmeli, psikolojik yetersizlikleri azaltılmalı ve özgüven düzeyi artırılmalıdır. Ayrıca fizikî yetersizlikleri rehabilitasyon hizmetleri ile azaltılmalı ve bakım ihtiyacının düzeyi ve bakım maliyeti düşürülmelidir. Bakım süreçlerinin tâkibi yapılmalı ve kalite sağlanmalıdır. Bakım hizmetlerinde bağımlılık hissi vermekten veya bağımlılığı artırıcı uygulamalardan çok, refakatçilik anlayışını geliştirmek ve(ya)bireye ancak ihtiyaç duyduğu durumlarda destek hizmeti vermek daha yararlı olacaktır. Bakımevinde ve yaşam evinde otizmli bireyin bireysel yeteneklerini geliştirici uygulamalara ağırlık vermek, danışmanlık ve rehberlik hizmetleri çerçevesinde bireyin hareket kabiliyetinin veya özgüvenin artırılması yönünde sürekli bireyi motive etmek gerekmektedir. Hayvancılık: Kümes hayvancılığı (kuş, tavuk, ördek, hindi, pekin ördeği, tavşan), küçükbaş hayvancılık (koyun, keçi), ev hayvanı (kedi, köpek), akvaryum (balık), vb. Hayvancılık yaşam merkezi sakinlerinin bir çiftlik hayatı yaşayabilecekleri, ahır ve kümeslerin bulunduğu bir yapılanma şeklinde uygun görüldüğü takdirde üretime yönelik olarak planlanabilir. Ekolojik- Organik Tarım: Bahçe bitkileri, meyvecilik, fidanlık, çiçekçilik Ekolojik tarımla herhangi bir kimyasal madde kullanılmadan üretilecek sebzeler yaşam merkezinin ihtiyacını karşılayacak olup bireylerin bahçe ve toprakla ilgilenmelerini doğa ile baş başa olmalarını sağlayacaktır. Fidanlık ve/veya Çiçekçilik: Fidanlık ve/veya Çiçekçilik üretime yönelik faaliyetler olacak olup bireylerin fidan ve çiçek yetiştirme konularındaki mesleki eğitimleri ile bahçıvanlık ve çevre düzenleme konularında yetiştirilmeleri öngörülmektedir. Fidanlık ve çiçekçilik için kapalı seralar oluşturulmalıdır. (Bahçenin düzenlenmesi ve çimlerin ve piknik alanlarının sulanması güllerin ve meyve ağaçlarının budanması gibi işleri de otizmli bireyler yapacaktır. Arazi üzerinde yapılanma planlanırken meyvelik alanların belirlenmesine özen gösterilmelidir. Toprağın ve iklimin özelliğine uygun olarak ceviz, erik, elma, kayısı, kiraz vb. yetiştirilmesi sağlanabilir. Açık Spor Tesisleri: Açık spor tesisleri yaşam merkezinin belli alanlarına yayılmış, basketbol-voleybol, tenis, mini futbol sahalarının yapımı ve yaşam merkezini çevreleyen bir koşu-yürüyüş ve bisiklet parkurunun oluşturulması gerekmektedir. Kapalı Spor Tesisleri: Kapalı spor salonu,kapalı alıştırma ve yarı olimpik yüzme havuzu,jimnastik ve fitnes salonu,masa tenisi ve benzer faaliyetlerin yapılacağı birimler oluşturulmalıdır.Yine yürüyüş ve koşu için kapalı tartan pist ile özel duş ve soyunma alanları da tasarlanmalı ,ortak alan olarak kondisyon odası da planlanmalıdır. Sosyal Tesis: Sosyal Tesislerde mutfak, restaurant, yemekhane, soğuk hava deposu, kiler, üretilen ürünler satış reyonları, market, vb. bulunabilir. Ayrıca sosyal tesis içinde çok amaçlı kullanıma uygun (sinema, konferans, konser, gösteri vb. için) salon yapılabilir. Yönetim Binası: Yönetim binası bir veya iki dubleksten oluşan ofis işlerinin, muhasebenin yürütüldüğü küçük bir yapı olmalıdır. Yönetim binasının geniş ve büyük olması yönetimin yaşam merkezinden soyutlanmasına ve yaşam merkezi sakinleri ve çalışanlar, yönetim arasında sıcak iletişim kurulamamasına neden olmaktadır. Yöneticilerin çalışanlar ve otizmli bireylerle yaşamı paylaşmalarında iç içe olmalarında sorunların aşılmasında önemli yararlar görülmektedir.
Projenin Katma Değeri: Proje Türkiye’ de otizmli bireyler için bir ilk olacak olup bireylerin topluma üretken olarak katılımlarını sağlayacağı gibi sosyal hayata uyumlarını arttırarak toplumla bütünleşmelerini sağlayacak iş ve meslek sahibi olarak istihdamlarını kolaylaştıracak aktif bakım hizmetleri ile bireylere bağımsız yaşam becerileri kazandıracak, kurumsal bakımdan evde bakım modeline geçişi sağlayacak ve özürlülerin yaşam merkezinde kaliteli ve güler yüzlü hizmetlerle yaşamdan zevk alan, yaşama bağlı, mutlu, üretken bireyler olmalarını sağlayacaktır. Toplumun otizmli bireyler ile bütünleşmesi ve kaynaşması için yapılacak çalışmalarla otizm konusunda duyarlılık yaratacak, yurtdışından ve yurtiçinden gelecek kişilerle yaşam merkezinde sosyal tesislerde otizmli bireylerin etkileşimi sağlanacaktır.
Proje Süresi ve Zaman Planı: Proje arsa temin süresi, uygun proje çizimi, çeşitli yardım fonları ve başka alternatif imkanlar ile hayata geçirilecek olan projenin süre ve zamanı bu sürece bağlıdır.
Otizmli Bireyler Üzerinde Beklenen Etkiler:Dünyada kabul gören eğitim sistemleri ve yoğunluğu ile hayata adaptasyonları ve bağımsız yaşama olanakları sağlanacaktır. Mesleki eğitim hizmetlerinden yararlanacak bireyler potansiyelleri ve mesleki becerileri ölçüsünde değerlendirilerek iş-üretim merkezinde, hayvancılıkta, ekolojik tarımda, sosyal tesislerde istihdam edilecek olup mesleki eğitimini ve mesleğe hazırlayıcı uygulamalı eğitimi tamamlayan bireyler için firmalarla görüşmeler yapılarak istihdam imkanı yaratılacaktır. Bakım hizmetlerinde bireylerin bakım evinde aktif bakımı ile bağımsız yaşam becerilerinin, sosyal ve kültürel becerilerin kazandırılarak yaşam evlerine geçişi sağlanması beklenmektedir. Yaşam evlerinde yaşayan bireyler üretim sürecine katılarak yaşam merkezi dışında yaşama alışveriş ve topluma uyumlarının gelişmesi ile yaşam evi dışındaki evlerde bağımsız yaşamaları imkanı yaratılacaktır.